เพาะเห็ดฟาง
ชื่ออาชีพอิสระ เพาะเห็ดฟาง
เงินลงทุน ครั้งแรกประมาณ 6,000 บาท/ไร่ (เชื้อเห็ดฟาง ราคาประมาณถุงละ 15 บาท)
รายได้ ประมาณ 10,000 บาทขึ้นไป/ไร่
อุปกรณ์ เชื้อเห็ดฟาง ฟาง อาหารเสริม แบบเพาะ ผ้าพลาสติกใส (หน้ากว้างประมาณ 1.20 เมตร ความยาวไม่จำกัด) บัวรดน้ำ
แหล่งจำหน่าย ศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก ฟาร์มเพาะเห็ดทั่วไป
วิธีดำเนินการ
1. เตรียมดินโดยถางหญ้าออกพรวนดินปรับเป็นกองหลังเต่า ตากแดดก่อนเพาะ 2-3 วัน เพื่อฆ่าเชื้อโรคปรับสภาพให้เป็นกลางรดน้ำให้ชุ่มก่อนเพาะเพื่อให้ดิน
อุ้มน้ำได้ดี
2. นำฟางแช่น้ำ 1 คืน หรืออย่างน้อย 6 ชั่วโมง แช่ให้เปียกทั่ว นำอาหารเสริมประเภทย่อยง่าย เช่น ขี้ฝ้าย ไส้นุ่น ผักตบชวาสับตากแห้ง จอกแหนสับตากแห้ง
ต้นกล้วยสับตากแห้ง แช่น้ำเช่นเดียวกับฟาง
3. นำแบบเพาะทำด้วยไม้รูปสี่เหลี่ยมคางหมู ขนาดสูง 35-40 ซ.ม. ฐานกว้าง 35-40 ซ.ม. ด้านบนกว้าง 25-30 ซ.ม. ยาว 1-1.5 เมตร วางลงบนแปลง
4. นำฟางที่สะเด็ดน้ำ ประมาณ 7 - 8 ก.ก. ใส่ในแบบเพาะ กดให้แน่นหนาประมาณ 4-6 นิ้ว
5. นำอาหารเสริมประมาณ 0.5-1 ก.ก. ที่สะเด็ดน้ำโรยในแบบเพาะรอบขอบ กว้างประมาณ 2 นิ้ว หนาประมาณ 1 นิ้ว แล้วจึงเอาเชื้อเห็ด 1 ถุง หนักประมาณ
3-4 ขีด แบ่งเป็น 3 ส่วน โรยส่วนที่ 1 ทับอาหารเสริมให้ทั่วรอบขอบแบบเพาะ เป็นอันเสร็จชั้นที่ 1 ทำสลับกันแบบนี้สามชั้น แล้วเอาฟางประมาณ 2-5
ก.ก. ปิดทับชั้นที่ 3 ให้หนา 1-2 นิ้ว
6. ยกแบบเพาะออก แล้วทำการเพาะเช่นเดียวกันต่อไปเรื่อยๆ โดยเว้นระยะห่างแต่ละกองประมาณ 1 คืบ และรดน้ำให้ชุ่มทุกกอง
7. เพื่อให้เกิดประโยชน์ในการเพิ่มผลผลิตได้อีก ควรพรวนดินระหว่างกองเพาะ แล้วนำเชื้อเห็ดมาคลุกกับอาหารเสริมในอัตราส่วน 1:10 หว่านบนผิวดินที่
พรวน
8. เอาผ้าพลาสติกคลุมโดยใช้ 2 ผืนเกยทับกันตรงกลางกอง ให้คลุมพื้นที่ดินรอบกองเพาะออกมาประมาณ 50 ซ.ม. เพื่อให้ดอกเห็ดเกิดบนดินได้สะดวก
9. นำฟางแห้งคลุมทับผ้าพลาสติกให้มิด เพื่อป้องกันแสงแดด ถ้าอากาศร้อนให้คลุมทับหนา อากาศหนาวคลุมบาง
การดูแลรักษา
1. ในช่วงวันที่ 1-3 เห็ดต้องการอุณหภูมิประมาณ 32-38 องศาเซลเซียส ถ้าอุณหภูมิสูงเกิน 38 องศาเซลเซียส ต้องระบายความร้อน โดยเปิดผ้าพลาสติก
ตรงกลาง 2 นิ้ว
2. ถ้ากองเพาะแห้งเกินไป (ดูได้จากการดึงฟางออกจากกองเพาะ แล้วลองบิดดูจะไม่มีน้ำซึมออกมาเลย) ให้ใช้บัวรดน้ำเป็นฝอยเพียงเบา ๆ ให้ชื้น ระวังอย่าให้
แฉะเกินไป
3. ช่วงวันที่ 4-7 อุณหภูมิไม่ควรเกิน 32 องศาเซลเซียส ถ้าเกินต้องเปิดผ้าพลาสติกตรงกลางกองเพาะออก 3 นิ้ว ประมาณวันที่ 7 จะเริ่มมีตุ่มดอกเห็ดสีขาว
เล็ก ๆ ช่วงนี้ต้องอย่ารดน้ำโดนเห็ด เพราะดอกเห็ดจะฝ่อและเน่าเสียหาย ให้รดน้ำที่ดินรอบกองเพาะ
4. ในช่วงวันที่ 7-12 เป็นระยะการเจริญของดอกเห็ด ต้องการอากาศมากขึ้น ให้เปิดผ้าพลาสติกตรงกลางกองเพาะออก 5-6 นิ้ว อุณหภูมิที่เหมาะสม 28-32
องศาเซลเซียส รักษาสภาพนี้ไว้จนดอกเห็ดโตเต็มวัย คือก่อนที่จะบานจึงเก็บได้
การเก็บดอกเห็ด
เก็บโดยใช้มือจับทั้งกอเบาๆ หมุนซ้าย-ขวาเล็กน้อย แล้วค่อยๆ ดึงขึ้น พยายามอย่าให้เส้นใยกระทบกระเทือน ผลผลิตที่ได้ประมาณ 1-2 กก. ต่อ 1 กองเพาะ ดอกเห็ดที่ขึ้นเป็นกอ มีทั้งดอกเล็กและดอกใหญ่ ถ้ามีดอกเล็กมากกว่า ควรรอเก็บรุ่นที่ 2 ซึ่งห่างจากรุ่นแรกประมาณ 2-3 วัน
ตลาดจำหน่าย ตลาดสด ขายส่งให้พ่อค้าแม่ค้า ซุปเปอร์มาเก็ต โรงงานแช่แข็ง โรงงานบรรจุ กระป๋อง
ข้อแนะนำ
1. การเลือกเชื้อเห็ดที่ดี ควรเลือกที่มีเส้นใยเต็มถุง มีสีขาวนวล ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป ไม่มีการปนเปื้อนของเชื้อรา และมีกลิ่นหอมของเห็ดฟาง
2. พื้นที่เพาะเห็ด ต้องเป็นบริเวณที่ไม่มียาฆ่าแมลง น้ำไม่ท่วมขัง มีการระบายน้ำได้ดี และสภาพดินต้องไม่เค็ม เพราะความเค็มของดินจะทำให้เส้นใยเห็ดไม่
รวมตัวกันเป็นดอกเห็ด
3. วัสดุที่ใช้เพาะ อาจใช้วัสดุอื่นแทนฟาง ซึ่งแล้วแต่จะหาได้ในท้องถิ่น เช่น ตอซัง เปลือกถั่วเขียว ขี้เลื่อย ทะลายปาล์ม เป็นต้น
4. เศษวัสดุที่เหลือจากการเพาะเห็ดฟาง สามารถนำมาทำเป็นปุ๋ยหมักใช้กับพืชอื่นๆ หรือขายเป็นรายได้เสริม
สถานที่ฝึกอบรม
1. สำนักส่งเสริมและฝึกอบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ โทร. 02-942-8200-45 ต่อ 1336-1339
2. ศูนย์รวมสวนเห็ดบ้านอรัญญิก โทร. 02-441-0369
สถานที่ให้คำปรึกษา
1. กองส่งเสริมพืชสวน กรมส่งเสริมการเกษตร โทร. 0-2561-4878 2.
2. สำนักงานเกษตรจังหวัด, อำเภอ
